Ông theo Hoàng Tộc về kinh đô để học hành và tôi luyện, sử cũ ghi nhận thời niên thiếu ngài Lý Nhật Quang có tư chất thông minh lên 8 tuổi đã biết làm thơ và thuộc nhiều kinh sử, ông là người trung hiếu, hành động quả cảm, thích sống gần dân được mọi người quý trọng. Năm 1036 Vua Lý Thái Tông đổi hoan châu, thành châu Nghệ An và Hà Tĩnh ngày nay.
Nghệ An, Hà Tĩnh là vùng cực nam của Quốc gia Đại Cổ Việt bấy giờ dân cư còn thưa thớt, đói nghèo, chưa thuần phục triều đình, giặc giã nổi lên như ong, phía nam giặc chiêm thành, phía tây giặc lão qua (Lào ngày nay). thường sang cướp phá, vùng Nghệ An và Hà Tĩnh là địa bàn chiến lược vô cùng quan trọng của Quốc gia Đại Cổ Việt còn được bảo vệ, xây dựng và cũng cố của triều đại nhà Lý.
Nhận thấy được tầm quan trọng chiến lược đó, năm 1039 Triều Đình đã chọn ngài Lý Nhật Quang vào trị nhiệm xứ Nghệ (Nghệ An và Hà Tĩnh). Thế là từ đó Hoàng tử Lý Nhật Quang đã rời kinh thành Thăng Long phồn hoa, đầm ấm để vào vùng cực Nam xa xôi đầy thử thách nghuy hiểm.
Vào đến địa bàn này, ông đã đi thị sát khắp mọi vùng đất lạ, am hiểu dân cư, hình sông, thể núi rồi đề ra thực thi một chiến lược phát triển toàn diện.
Về Quân sự.
"Ông xây dựng một Đại Bản doanh gọi là trại bà Hòa có 3 vạn quân, có hào sâu lũy cao, lương thảo dùng đủ ba năm".
Ông thành lập đội quân nghiêm thắng, xây nhiều đồn trại ở các nơi hiểm yếu, chất đầy lương thực vào hơn 50 sở kho.
Nhiều phen ông cầm quân ra đánh giặc, ông đều đi qua đền Phủ Quốc (thuộc xã ao cầu là khu vực Đền huyện thuộc xã Nghi Xuân ngày nay). thắp hương trăm trận trăm thắng. Chiến thắng làm ổn định và xác định được chủ quyền biên cương, từ Đèo ngang Kỳ Anh ra đến Nghệ An. Có nhiều lần ông chỉ huy thủy quân vào cửa biển Thị Nại (Quy Nhơn – Bình Định ngày nay) để giúp vua Chiêm Thành dẹp loạn theo lời cầu viện của họ. Cuộc viễn chinh kết thúc tốt đẹp, ông rút quân về. Về sau vua Chiêm nghe tin ông mất đã cho lập đền thờ ông ở núi Tam Hoà (Bình Định ngày nay) để ghi ơn và cầu uy, gọi là Tam tòa Sơn thần. Nhờ sự chuẩn bị chu đáo về hậu cần quân sự của Lý Nhật Quang, mà cuộc đánh dẹp Chiêm thành công, năm 1044 do vua Lý Thái Tông thân chinh đã toàn thắng. Ta hạ được vua Chiêm thành là Sa Đẩu, giải nghi binh ổn định, phương Nam quốc gia Đại Cồ Việt.
Về phần chính trị và tinh thần:
Uy Minh Vương Lý Nhật Quang là người giỏi binh pháp, thâm uyên phật pháp, tinh thông thuật phong thủy, cho nên ông chọn đất Bạch Đường để làm phủ Lỵ của Hoan Châu (Nghệ An ngày nay). (Năm 1886, vị kiêng úy vua Triều Nguyễn đổi tên Bạch Đường thành Bạch Ngọc; Năm 1953, Bạch Ngọc chia làm 3 xã nhỏ: Ngọc Sơn – Lam Sơn – Bồi Sơn). Từ phủ Bạch Đường đến nay nhiều chính sách sáng suốt được phát ra. Uy Minh Vương Lý Nhật Quang đã dạy cho dân quen với phép nước, nhất là bộ binh hình thư (1044), ông sắp xếp lại bộ máy quan lại, dùng người hiền tài, chống làm xứng chức trước, ông dùng ấn tín để thu phục các tù trưởng ở "Di lão ven núi" mở mang thu hồi được 5 châu, 22 trại, 56 sách.
Ông chăm lo phát triển phật giáo thời ấy là "Quốc đạo", các kinh phẩm nhà Phật chứa đựng nhiều giá trị nhân văn sâu sắc, đã được lịch sử thừa nhận. Ta thắng giặc Tống, bình giặc Chiêm, mở rộng đất nước, xây dựng một triều Lý thuần từ. Kéo dài 216 năm là một triều đại tôn thờ Phật giáo.
Phủ Lý Bạch Đường đã từng có 8 cảnh chùa, đến nay chùa Tiên Tích (thường gọi là chùa Bà Bụt) đang còn được bảo tồn, phát huy những giá trị văn hóa vốn có trong truyền thống để lại. Ở làng Tả Ao có chùa Tháp ở bên phía Tây đền Huyện, và 5 đến 6 chùa ở Cây rỏi; ở thôn Hồng Tiến, ở thôn An Tiên nhưng nay đã trở thành phế tích, hiện nay chưa khôi phục lại được. Các ngôi chùa đó cũng xây trong các thời nhà Lý thịnh hành về đạo Phật.
Về kinh tế:
Uy Minh Vương lý Nhật Quang đã phân bố được điều kiện sống của dân cư theo dọc sông Lam chảy xuống vùng ven biển, thành lập được nhiều ấp làng mới. Tù binh giặc Chiêm thành, bị ta bắt đem về ăn ở và sống ổn định trong khu vực Vĩnh Kha (huyện tương Dương – tỉnh Nghệ An ngày nay). Ông còn cho đắp đê sông Lam, tiếp tục đào sông Đà cái, mở nhiều tuyến đường thủy đạo, dạy dân phát triển trồng lúa, nuôi tằm, dệt lụa, cho mở nhiều chợ búa như chợ Lường, chợ Bụt Đà, chợ Mượu, chợ Trung.... Các trung tâm buôn bán đã nhộn nhịp, đồng tiền Càn Phù Nguyên Bảo và Minh Đạo, thâm bảo (được đúc năm 1039 đến 1043) đã thông dụng trên đất Nghệ Tĩnh, nhờ sự gắn bó lâu đài và nhờ tài cao đức trọng của uy Minh Vương Lý Nhật Quang, người dân xứ Nghệ Tĩnh từ nghèo nàn biến loạn trở thành vùng đất phồn thịnh, hùng mạnh làm chỗ dựa tin cậy cho các triều đại kế tiếp về sau. Ghi nhận công đức cao cả đó, lúc sinh thời triều đình đã phong tước cao nhất. tước vương và trao quyền cao nhất. Đó là tiết liệt (xử lý trước, báo cáo sau) cho Uy Minh vương Lý Nhật Quang. Theo thần phả thì sau 19 năm trị nhậm dân xứ Nghệ Tĩnh vào năm 1058, Uy Minh Vương đã vĩnh viễn ra đi. Ngài hiến thánh tại Đông Nam núi Qủa Sơn, thuộc xã Bồi Sơn, huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An ngày nay.
Khi nghe tin Uy Minh Vương qua đời, nhân dân xứ Nghệ Tĩnh vô cùng thương xót, khóc than như cha mẹ mình chết vậy, các cuộc vui ngừng lại, chợ búa nghỉ nhiều phiên, các chốn tụ hội đều xin lập đền thờ.
Ở huyện Nghi Xuân cũ có 5 nơi thờ ông: Đền thờ ngài tại xã Xuân Hội (trước gọi là làng Hội Thống), ở xã Cổ Đạm (nay là Xuân Hoa), ở xã Xuân Viên, Đền Thượng ở xã Tiên Cầu (nay là thôn An Tiên), Đền Huyện (ở làng Tả Ao). Đền Huyện là nơi thờ chính vì rằng tất cả 4 nơi thờ trên hàng năm đều rước kiệu rồng ngài về làm lễ ngài tại nơi đây. Tất cả trong 2 tỉnh Hà Tĩnh và Nghệ An đều có đền thờ ngài Uy Minh vương lý Nhật Quang, coi ngài là Thành Hoàng của mình, riêng Nghệ An và Hà Tĩnh có 42 đền thờ vọng ngài.
Thực hiện kế hoạch 2668/KH-UBND của UBND xã Nghi Xuân lễ Giõ lần thứ 968 được tổ chức vào thời gian cụ thể như sau:
Ngày 08/10/2025 (tức ngày 17/8 ÂL)
- Từ 8h00 - 8h45 đón tiếp đại biểu các cấp, các cơ quan, đơn vị, các ban ngành, đoàn thể, các đại biểu, bà con Nhân dân và Khách thập phương.
- Từ 9h00 - 9h50: Tân lễ
- Từ 10h00: Vào Lễ Chính
- Từ 10h05: Ổn định tổ chức, thông qua chương trình, chuẩn bị hành lế;
- Từ 10h05 - 10h15: Khai mạc giới thiệu đại biểu;
- Từ 10h15 - 10h30: Thông qua báo cáo Thân thế sự nghiệp của Uy Minh Vương Lý Nhật Quang;
- Từ 10h30 - 11h00: Lễ tế giỗ;
- Từ 11h00 - 11h20: Lễ dâng hương của Đại biểu các cấp, các cơ quan, đơn vị, các ban ngành, đoàn thể, và bà con Nhân dân cùng Khách thập phương về hành lễ .
- Từ 11h20 - 11h30: Tất lễ và thụ lộc.